Słowa tej pieśni są śpiewane w kościołach całej Polski, w okresie Wielkiego Postu, w każdą niedzielę, podczas nabożeństwa pasyjnego Gorzkie żale.
Pochodzi ono z początków XVIII wieku. Po raz pierwszy odprawiono je w 1707 roku.
Dokładnie nie wiadomo kto jest autorem pieśni. Być może był nim ks. Wawrzyniec Stanisław Benik, ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy świętego Wincentego a’ Paulo, który w 1707 roku jako pierwszy ogłosił je drukiem. Pełny tytuł nabożeństa brzmiał : “Snopek Myrry z Ogroda Gethsemańskiego albo żałosne Gorzkiey Męki Syna Bożego […] rospamiętywanie”.
Forma tego nabożeństwa opiera się na strukturze dawnej Jutrzni. Składa się z trzech części, rozpoczyna się Zachętą: Gorzkie żale przybywajcie, serca nasze przenikajcie…..
i wzbudzeniem intencji. W każdej części znajdują się hymn i dwie pieśni. W każdą niedzielę Wielkiego Postu odprawia się jedną część.
Treść nabożeństwa stanowi opis męki Jezusa, śpiewamy :
Żal duszę ściska, serce boleść czuje, gdy słodki Jezus na śmierć się gotuje.
Klęczy w Ogrójcu, gdy krwawy pot leje, me serce mdleje.
W innej części z kolei rozważamy :
Stoi przed sędzią Pan wszego stworzenia, cichy Baranek, z wielkiego wzgardzenia.
Dla białej szaty, którą jest odziany, głupim nazwany.
W pieśniach widoczny jest także wpływ tekstów ze Starego Testamentu, takich jak Psalm 22 oraz Pieśń o Cierpiącym Słudze Jahwe z Księgi Proroka Izajasza. To do nich nawiązują opisy przeżyć torturowanego Jezusa podczas biczowania, upokorzeń, jakich doznawał od otaczających Go żołnierzy i tłumu, aż do ukrzyżowania:
Jezu, od żołnierzy niegodnie, na pośmiewisko purpurą odziany, Jezu mój kochany!
Jezu, trzciną po głowie bity, Królu boleści, przez lud wyszydzany, Jezu mój kochany!
Bądź pozdrowiony, bądź pochwalony! Dla nas zelżony, wszystek skrwawiony!
Niezwykły jest język tego nabożeństwa. Dla niektórych, być może nieco staroświecki, niezrozumiały, odbiegający znacznie od języka współczesnego. Należy jednak pamiętać, że Gorzkie żale powstały w epoce baroku, a ta charakteryzowała się zarówno w sztuce jak i literaturze ogromem przepychu, bogactwa określeń, porównań. Wszystko to miało pomóc żyjącym w tamtym okresie wiernym lepiej poznać i zrozumieć :
Co Pan Jezus wycierpiał od modlitwy w Ogrójcu aż do niesłusznego przed sądem oskarżenia, cierniem ukoronowania i skonania na krzyżu .
Warto też zauważyć, że tekst nabożeństwa zachował swoje oryginalne, staropolskie brzmienie do czasów współczesnych.
Czy nabożeństwo Gorzkich żąlów może być dla mnie?
Co możemy w nim odkryć?
Odpowiedz jest prosta dla tych wszystkich, którzy chcą przeżyć okres Wielkiego Postu jako czas wewnętrznej przemiany, rachunku sumienia, wyznania win i pojednania z Bogiem
i drugim człowiekiem a znaleźć ja możemy śpiewając :
Upał serca mego chłodzę, gdy w przepaść Męki Twej wchodzę!
Jezu mój, we krwi ran swoich obmyj duszę z grzechów moich!
Zadziwia mnie fakt, że w moim kościele, co roku na tej modlitwie pasyjnej gromadzi niezmiennie rzesza wiernych by wspólnie modlić się i wołać :
Bądź pozdrowiony, bądź pochwalony! Dla nas zelżony i pohańbiony!
Bądź uwielbiony, bądź wysławiony! Boże nieskończony!